شیرین بیان؛ از سلامت دندان تا گوارش

شیرین‌بیان، گیاهی است دارویی که استفاده‌های زیادی در صنایع غذایی و دارویی دارد. این گیاه دارای خواص مفید فراوانی برای کمک به درمان بیماری‌هاست، البته عوارض جانبی نیز دارد که هنگام مصرف باید به آن توجه شود. شیرین‌بیان به‌صورت خودرو در اکثر نقاط جهان و ایران، به‌ویژه نواحی گرم و مرطوب یافت می‌شود و معمولاً نیاز به کشت ندارد. در بسیاری از نقاط دنیا به‌ویژه اروپا از آن به عنوان طعم‌دهنده استفاده می‌شود.

شیرین بیان و سلامت دهان و دندان
ریشه این گیاه دارای خاصیت ضدمیکربی و ضدالتهابی است و باعث می‌شود شیرین بیان بتواند به کاهش التهاب لثه کمک کرده و در جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها نیز مفید باشد.
امروزه خمیردندان‌ها و محلول‌های شست‌وشوی دهانی زیادی با استفاده از این گیاه تولید می‌شود حتی غرغره دم‌کرده ریشه شیرین بیان برای درمان زخم و آفت‌های دهانی نیز توصیه می‌شود. استفاده از قرص مکیدنی آن نیز برای کاهش التهاب گلو و دهان مفید است.
طبق یافته اخیر پژوهشگران برخی ترکیبات شیمیایی ویژه موجود در برخی از گیاهان و سبزیجات مانند ریشه شیرین بیان مانع از رشد و فعالیت باکتری‌های عامل تشکیل دهنده پلاک‌های دندانی و پوسیدگی دندان‌ها می‌شود.

پژوهشگران اسکاتلندی در ادینبورگ دریافتند که مواد طبیعی موجود در گیاهان موسوم به «ترنس کالکون» می‌توانند از فعالیت باکتری‌های تشکیل‌دهنده جرم‌های دندانی که اسید تولید کرده و سبب پوسیدگی دندان‌ها می‌شوند، جلوگیری کنند. بر اساس مطالعات فوق، یکی از گیاهان حاوی این ماده، ریشه شیرین‌بیان است. در این مواد گیاهی نوعی آنزیم وجود دارد که از رشد و پیشرفت و گسترش باکتری‌ها در محیط داخل دندان پیشگیری کرده و به این باکتری‌ها اجازه متصل شدن به دندان‌ها را نمی‌دهد. به این ترتیب این باکتری‌ها در محیط دهان رشد نکرده و در پایه دندان‌ها مجتمع نخواهند شد و به تبع آن از پوسیدگی دندان‌ها پیشگیری می‌شود.

شیرین‌بیان، مفید برای بیماران گوارشی
ریشه و ساقه زیرزمینی این گیاه دارای خواص دارویی فراوانی است. مهم‌ترین و شناخته شده ترین استفاده شیرین بیان در پزشکی کمک به درمان بیماری‌های دستگاه گوارش است.
* این گیاه به دلیل داشتن ماده موثره‌ای به نام «اسید گلیسیرینیک» در درمان زخم‌های گوارشی، به‌ویژه زخم معده، اثنی عشر و نیز التهاب معده (گاستریت) موثر است.
* مطالعات نشان داده است شیرین بیان دارای خواص ضدهلیکوباکترپیلوری است که این یافته نیز موید مفید بودن این گیاه برای کمک به درمان ناراحتی‌های گوارشی است.
* مصرف حدود نصف قاشق غذاخوری شیرین بیان قبل از غذا به رفع سوءهاضمه، نفخ، ترش کردن و یبوست کمک می‌کند.

شیرین بیان و سلامت دستگاه تنفسی
شیرین بیان دارای خاصیت خلط‌آوری است و نوشیدن دم‌کرده پودر ریشه شیرین بیان به درمان سرفه‌های مزمن، کاهش خلط، کاهش علائم سینوزیت و برونشیت کمک می‌کند.

شیرین بیان و سلامت پوست
* به دلیل خاصیت ضدویروسی این گیاه استفاده از آن در درمان تبخال و زونا نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.
* شیرین بیان به دلیل داشتن فلاوونوئیدها خاصیت ضدالتهاب و ترمیم‌کنندگی زخم دارد بنابراین استفاده از محلول آن به‌صورت موضعی می‌تواند به کاهش التهابات پوستی و درمان زخم‌ها کمک کند.

دیگر خواص شیرین بیان
* مصرف شیرین بیان می‌تواند در بیمارانی که از بیماری‌های روماتیسمی از جمله آرتریت روماتوئید یا التهاب مفصل رنج می‌برند نیز مفید باشد. 
* نوشیدن دم‌کرده ریشه آن به دلیل خاصیت مدر در رفع سنگ‌های ادراری نیز موثر است.

* شیرین بیان در کاهش گرفتگی و اسپاسم‌های عضلانی نیز کاربرد دارد. البته مصرف طولانی‌مدت و مقدار زیاد شیرین بیان توصیه نمی‌شود.

احتیاط
* بهتر است از مصرف مداوم و طولانی‌تر از شش هفته شیرین بیان خودداری کرد، زیرا ممکن است باعث تحریک غدد فوق کلیه و ترشح آلدسترون وافزایش فشارخون شود.

* در بیمارانی که دچار فشارخون بالا، نارسایی قلبی، آریتمی قلبی، بیماری‌های کلیوی، هپاتیت و سیروز کبدی هستند نیز باید شیرین بیان را با احتیاط و تحت نظر پزشک استفاده کرد.

* بهتر است در دوران بارداری از مصرف شیرین بیان خودداری کرد. همچنین شیرین بیان با داروهای زیادکننده ادرار تداخل دارد.